Zanim podpiszesz umowę o kredyt konsumencki, masz prawo – i obowiązek, jeśli chcesz działać świadomie – dokładnie zapoznać się z tzw. formularzem informacyjnym. To dokument, który bank lub firma pożyczkowa musi Ci przekazać jeszcze przed zawarciem umowy. Co dokładnie powinien zawierać ten formularz i dlaczego warto go dokładnie przeczytać?

Formularz informacyjny – czym właściwie jest?

Formularz informacyjny to obowiązkowy dokument określony w ustawie o kredycie konsumenckim (art. 13). Musi go otrzymać każdy konsument ubiegający się o kredyt. Jego głównym celem jest umożliwienie Ci porównania ofert kredytowych – zarówno w obrębie jednej firmy, jak i między różnymi kredytodawcami.

Ten dokument zawiera wszystkie kluczowe informacje o kredycie, które później znajdą się również w samej umowie – ale tutaj masz je przedstawione w zwięzłej, ustandaryzowanej i przejrzystej formie. Wzór formularza jest ustalony przez ustawę, więc firmy nie mogą go dowolnie przerabiać ani dodawać do niego własnych informacji.

Co znajdziesz w formularzu informacyjnym?

Choć dokument może wydawać się długi, warto go przeczytać, ponieważ zawiera wszystkie najważniejsze dane dotyczące kredytu. Dla przejrzystości można podzielić je na cztery grupy:

1. Dane o kredytodawcy lub pośredniku – znajdziesz tu nazwę firmy, adres, dane do kontaktu (w tym adres elektroniczny), ale nie Twoje dane osobowe. Formularz nie służy do podpisywania umowy – to informacja, nie zobowiązanie.

2. Szczegóły dotyczące kredytu, czyli:

• rodzaj kredytu i czas trwania umowy,
• oprocentowanie i zasady jego zmiany,
• całkowita kwota kredytu oraz suma, którą łącznie będziesz musiał(a) spłacić,
• sposób wypłaty środków i harmonogram spłat,
• koszty dodatkowe, takie jak prowizje, ubezpieczenia czy opłaty za rachunek,
• konsekwencje opóźnień w spłacie i możliwe odsetki karne.

Znajdziesz tu również tzw. Rzeczywistą Roczną Stopę Oprocentowania (RRSO), czyli wskaźnik pokazujący całkowity koszt kredytu w skali roku, uwzględniający wszystkie opłaty i prowizje. RRSO podane jest na przykładzie – sprawdź, czy ten przykład odpowiada Twojej sytuacji, np. wysokości kredytu i długości spłaty.

3. Twoje prawa jako konsumenta, w tym:

• możliwość odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni bez podania przyczyny (art. 53 ustawy o kredycie konsumenckim),
• wcześniejsza spłata kredytu bez dodatkowych kosztów (choć niekiedy może wiązać się z prowizją),
• prawo do uzyskania bezpłatnej kopii umowy oraz informacji o Twojej ocenie zdolności kredytowej.

4. Termin ważności oferty – formularz musi zawierać datę, do której przedstawione warunki są wiążące. Zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy, minimalny termin ważności formularza to jeden dzień, ale często kredytodawcy podają dłuższe okresy.

Jak otrzymujesz formularz i co to jest “trwały nośnik”?

Formularz musi być przekazany w taki sposób, byś mógł/mogła go przechować i odtworzyć w przyszłości – czyli na trwałym nośniku. Ustawa o kredycie konsumenckim (art. 5 pkt 17) mówi, że takim nośnikiem może być np. papier, e-mail z załącznikiem PDF, pendrive lub SMS z treścią. Warunek: nie da się zmienić jego treści po przekazaniu.

Jeśli podpisujesz umowę online lub przez telefon, a technicznie nie da się przekazać formularza przed podpisaniem, kredytodawca musi to zrobić natychmiast po zawarciu umowy – również na trwałym nośniku (art. 15 ustawy).

Czy formularz jest wiążący?

To bardzo ważne pytanie. Z punktu widzenia prawa cywilnego, formularz informacyjny nie jest ofertą, czyli nie stanowi jeszcze wiążącego zobowiązania ze strony banku lub pożyczkodawcy. Jest to zaproszenie do zawarcia umowy, a nie obietnica udzielenia kredytu na przedstawionych warunkach. Dlaczego? Bo firma musi najpierw ocenić Twoją zdolność kredytową – dopiero po tej ocenie może ewentualnie przedstawić ofertę na konkretnych warunkach.

Dane z formularza mają charakter informacyjny. Jednak jeśli kredytodawca zdecyduje się udzielić Ci kredytu, powinien to zrobić na warunkach zgodnych z przedstawionymi wcześniej informacjami – chyba że poinformuje Cię o zmianach i Ty je zaakceptujesz.

Czy można powołać się na formularz w sądzie?

Tak, formularz informacyjny może być dowodem w postępowaniu cywilnym – np. w sprawie o niewłaściwe naliczenie kosztów kredytu. Jest to dokument w rozumieniu Kodeksu cywilnego (art. 773 k.c.). Może być również dowodem na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, ale to, czy będzie miał taką moc, zależy np. od tego, czy da się ustalić jego wystawcę i czy był podpisany. Z tego względu zawsze warto zachować kopię formularza, zwłaszcza jeśli decydujesz się na kredyt online.

Dlaczego warto uważnie czytać formularz?

Formularz nie tylko pozwala lepiej zrozumieć ofertę, ale również porównać ją z innymi. Dzięki temu możesz uniknąć ukrytych kosztów, zbyt wysokiego oprocentowania lub niekorzystnych warunków spłaty. Pamiętaj, że formularz informacyjny często zawiera więcej szczegółowych danych niż reklama czy ogólna prezentacja oferty – to on pokazuje prawdziwy obraz pożyczki.

Przykład: reklama może mówić „0% prowizji”, ale formularz wykaże, że za ubezpieczenie zapłacisz kilka tysięcy złotych, co znacznie podnosi realny koszt kredytu. Albo może się okazać, że umowa wymaga zawarcia dodatkowego ubezpieczenia, by otrzymać promocyjne warunki – co też musi być jasno zaznaczone w formularzu.

Co zrobić, jeśli nie rozumiesz któregoś punktu?

Masz prawo zapytać. Kredytodawca ma obowiązek udzielić Ci tzw. asysty przedkontraktowej, czyli wyjaśnić w przystępny sposób wszystkie warunki umowy. Dotyczy to również ofert składanych przez internet lub telefon – niezależnie od tego, czy rozmowa odbywa się z doradcą czy chatbotem. Masz prawo rozumieć, co podpisujesz.

Najważniejszy wniosek dla pożyczkobiorcy

Formularz informacyjny to Twoje podstawowe narzędzie ochrony przed nieuczciwymi lub zbyt drogimi ofertami kredytowymi. Nie podpisuj umowy, jeśli czegoś nie rozumiesz – formularz daje Ci prawo do porównania warunków i zadania pytań.

Zawsze zachowuj kopię formularza, najlepiej w formacie PDF. Upewnij się, że zawiera wszystkie informacje wymagane przez ustawę. I pamiętaj – masz 14 dni od podpisania umowy, by się z niej wycofać bez podania przyczyny.